Voorstelling 3: The Planets (Gustav Holst)

The Planets van Gustav Holst, gespeeld door deOrkestacademie.  Dit bleek een initiatief van de Filharmonie, de Singel en het Koninklijk Conservatorium te zijn.  Met het project willen de partners de opleiding en de orkestpraktijk dichter bij elkaar brengen.  De conservatoriumstudenten wordt de gelegenheid gegeven om orkestervaring op te doen onder leiding van een befaamd dirigent.  Blijkbaar hebben ze dit project bij de opening van de nieuwe gebouwen van de Singel gestart, wordt mij verteld de avond van de voorstelling.  Edo de Waart is vanaf dit seizoen chef-dirigent bij de Filharmonie.  Hij heeft al heel wat ervaring als dirigent en muziekdirecteur van diverse academies op zijn palmares. Het stuk zelf: 1. Mars: The Bringer of War 2. Venus: The Bringer of Peace 3. Mercury: The Winged Messenger 4. Jupiter: The Bringer of Jollity 5. Saturn: The Bringer of Old age 6. Uranus: The Magician 7. Neptune: The Mystic Eerste indruk: zó véél volk op dat podium!! Indrukwekkend!  Bij de Nights of the Proms is er ook een groot concert, maar in het Sportpaleis maakte dit precies minder indruk op mij, dan nu.  Het Sportpaleis is ook veel groter, dan deze zaal, waar ik dan ook helemaal vooraan zat (3e rij). Wow en wat een voorstelling! Tijdens de eerste planeet werd ik al helemaal meegesleept! Ik probeerde bij elk deeltje even mijn ogen te sluiten en de planeet voor te stellen. Dan begon ik te denken: ‘past deze muziek bij deze planeet?’, als ik deze muziek hoor, moet ik dan aan die planeet denken? Ja of neen, aan welke wel?... maar ik wilde vooral ook genieten. Per stuk heb ik mijn gedachten, gevoelens, wat ik zag, enz. opgeschreven: 1. Mars: The Bringer of War: pauken, blaasinstrumenten – drama – opklimmend naar een climax – cimbalen – oorlogsgod is te herkennen… 2. Venus: The Bringer of Peace: dwarsfluit, hobo, xylofoon, harp, cello en viool – rustgevend – ja, Venus zie ik zo voor mij… 3. Mercury: The Winged Messenger: titel denk ik aan een vogel, maar dacht tijdens de muziek meer aan een boodschapper die te paard onderweg was met een belangrijke boodschap, hij gaat steeds sneller en sneller – denk ook aan bossen, de boodschapper rijdt door bossen, weiden, ziet vlinders en vogels vliegen, maar komt ook gevaren (slaginstrumenten) tegen. En komt tenslotte aan in het kasteel… 4. Jupiter: The Bringer of Jollity: vrolijk deuntje? Ja, het lijkt wel een rondedansje – niet te vergelijken met Jupiter als mastodont in ons zonnestelsel – plots slaginstrumenten, nu kan ik de muziek beter associëren met de reuzenplaneet – het volledige orkest speelde mee – melodie komt me precies bekend voor… 5. Saturn: The Bringer of Old Age: dit klinkt rustig, -zweverig, maar doortastend – niet direct koppelen aan Saturnus – de ringen? – hobo en pauken – opbouwend, alsof oudje zijn wet wil laten gelden – violen komen tussen – zeurende toon – rustig schommelend in je schommelstoel… 6. Uranus: The Magician: doet me denken aan de dansende bezems van Micky Mouse – toch dramatisch – hele orkest – magie? – ik zie optocht van voorwerpen in mijn gedachte – ik word te veel getrokken naar Micky Mouse – moet plots denken aan mijn thema Circus op stageschool: circusartiesten, acrobaten, intocht van het circus id stad… 7. The Mystic: mysterieus – violen en vrouwenkoor zingt mee – harp komt erbij ijsprinses – zachte melodie, meeslepend, toch ook ijzig – ijzige wind over de ijsvlakte… Enkele dagen na de voorstelling verder gezocht naar The Planets: wikipedia: The Planets is een werk van Gustav Holst rond 1914. Het is de meest uitgevoerde compositie van een Engelse componist op het gebied van klassieke muziek. Het is duidelijk dat Holst beïnvloed is door Stravinsky, die in die tijd het ballet De Vuurvogel in Londen presenteerde en door Schönberg, die in die tijd zijn Vijf stukken voor orkest presenteerde. Alle delen zijn instrumentaal, behalve Neptunus, waarin een vrouwenkoor (zonder tekst) meezingt. Het werk is gebaseerd op het astrologische karakter van de planeten en dus niet op de astronomische of fysische eigenschappen. Dat zal ook de reden zijn, dat de planeten niet in de astronomische volgorde uitgevoerd worden. Het is een bijzondere compositie omdat er erg veel voor die tijd ongebruikelijke instrumenten in worden gebruikt en er ongewone maatsoorten worden gebruikt, zoals 5/4 in Mars. Ook zitten er dissonante samenklanken in. Er was idd een koor in het laatste deel. De volgorde van de stukken blijkt in astronomische volgorde te staan en niet in astrologische. Dit was me niet opgevallen! Dat ik dat niet gezien heb, vind ik van mezelf echt wel stom. Het gebruik van verschillende instrumenten was het eerste wat me opviel, niet zozeer ongebruikelijk voor deze tijd, maar gewoon algemeen. In sommige stukken kwamen echt heel veel verschillende soorten instrumenten aan bod.